zibaweb.com
زیبا وب ،سایت مفید برای
دانشجو معلمان
ایرانی روشهای تدریس،شیوه های نوین تدریس،تجربیاتی از تدریس موفق،روش تدریس معلمان در کلاس درس،مدارس،دانش آموزان،معلمان،آموزگاران،دبیران،مدیران مدارس،ابتکارات تدریس،تدریس خرد،شیوه های اصلی آموزش،کلمات کلیدیkeywords:
zibaweb.com
زیبا وب ،سایت مفید برای
دانشجو معلمان
ایرانی
چگونه معلمان خود را ارزیابی کنند؟، روشهای ارزیابی از کار معلم چیست؟، چگونه میتوان عملکرد معلم را ارزشیابی کرد،نظارت و راهنمايي آموزش در مدارس ایران،
تحليل عملکرد معلم از طريق تدريس خرد(1)
اين مقاله براي دانشجو معلمان و معلمان جوان نوشته شده است , تا به کمک آن به توسعه ي مهارت هاي اساسي حرفه اي خود بپردازند. تدريس خرد فرايندي است که به معلم اين امکان را مي دهد که در موقعيت واقعي تدريس شرکت کند و بازخوردي فوري از عملکرد خود دريافت کند. اغلب از سيستم هاي مشاهده اي براي کمک به مشخص کردن رفتارهاي خاص معلم استفاده مي شود .
تدريس خرد به عنوان يک روش کار , به معلمان و ناظران امکان مي دهد تا در فعاليتي آزمايشگاهي به تعيين , تعريف , توصيف , تحليل و آزمون مجدد بعضي از مهارت هاي تدريس (2) بپردازند.معلمان با استفاده از تجهيزاتي چون فيلم يا نوار ويدئو مي توانند به تدريس و تدريس مجدد تا زماني بپردازد که بر يک مهارت , چيره دست شوند.
مهمترين فرصت براي خودسنجي , مشاهده فعاليت هاي خود در نوارهاي ويدئويي يا شنيدن صداي خود از نوارهاي ضبط صوت و قضاوت کردن درباره ي آن است .
کليد واژه : تدريس خرد , مهارت هاي تدريس , کنش متقابل (3)
مقدمه :
مي گويند معلمي هنر است , ولي هنر برتر از آن ,تربيت معلم است .(4)
اگر حرفه معلمي کار پيچيده اي است , يادگيري شيوه هاي تدريس بسيار پيچيده تر است .چون همزمان با يادگيري دانش آموزان ,معلم خود نيز بايد ياد بگيرد که چگونه درس بدهد.پس ناچار است مهارت هاي طراحي و برنامه ريزي خود را توسعه دهد و به گسترش مهارت هاي حرفه اي خود همت گمارد و رفتارش را مطابق با تغييراتي که در دانش آموزان ايجاد مي شود تغيير بدهد . طي اين مقاله مي خواهيم به اين سوالات پاسخ دهيم:
1 ـ منظور از تدريس خرد چيست ؟
2 ـ قبل از اينکه معلم تدريس در يک کلاس را شروع کند چه مهارت هايي بايد بدست آورد؟
3 ـ تجهيزات مورد نياز تدريس خرد کدامند ؟
تدريس خرد
تدريس خرد به عنوان تدريس طراحي شده در مقياس کوچک , به منظور توسعه مهارت هاي تازه و پالايش مهارت هاي پيشين تعريف شده است (مک نايت,1971)(5)
گسترش مهارت هاي حرفه اي و تدريس به الگويي نيازمند است که سه عنصر تشکيل دهنده دارد :برنامه ريزي (6),عملکرد(7)و ادراک(8).در طرح درس ها , معلم ناگزير از خرد کردن موضوعات اصلي به اجزاي کوچک است . هدف هايش را به وضوح مشخص مي کند و شيوه هاي مناسب را براي تدريس هر کدام برمي گزيند . عملکرد هايش نيز بايد به مهارت هاي خرد تجزيه شوند. اين مهارت ها , الگوهايي هستند که اقدام به تدريس را ممکن مي سازند.ادراک يا دريافت کنش هاي متقابل بين معلم و شاگرد روشنگر ذهن معلم نسبت به رفتار هاي خود در حين تدريس , تاثيرات آنها بر دانش آموزان و همچنين تغييراتي است که در دانش آموزان به وجود مي آيد.بنابراين دريافت ها و ادراکات بر برنامه ريزي و عملکرد هاي بعدي او تاثير مي گذارند.
تدريس خرد نه با پيچيدگي هاي تدريس در دروس و موضوعات اختصاصي برخورد مي کند و نه با مسائل و مشکلات کار در مدارس و کلاس هاي درس رسمي تلاقي دارد . در واقع بايد گفت تا زماني که معلمان , صلاحيت خود را در مهارت هاي پايه تدريس به اثبات نرسانيده اند نبايد گذاشت با چنين مسائلي درگيري پيدا کنند , زيرا بدون کسب مهارت هاي اوليه , هيچ معلمي هرگز نخواهد توانست بر مشکلات توامان کنترل دانش آموزان و ايجاد انگيزش در آنها فائق آيد . کسب مهارت هاي اوليه سبب مي شود معلم به آرامش و آزادي عمل برسد و هر ديدگاه نوي را به تجربه بگذارد . درس دادن تلاشي چند جانبه شامل انتقال مطالب ,توضيح , پرسش و پاسخ ,تشويق و ترغيب , گوش دادن و مجموعه اي از فعاليت هاي ديگر است . براي درس دادن شيوه هاي متعددي وجود دارد که هر کس مي تواند از ميان آنها شيوه اي را انتخاب کند (جويس و ويل(9),1972).
شيوه ي اصلي آموزش در اوايل دهه 60 در استانفورد (آلن و رايان)(10) سبط و توسعه يافت . اين شيوه عبارت بود از يک دوره عمليات زنجيره اي : طرح ـ تدريس ـ مشاهده (نقد و تحليل ) ـ طرح مجدد ـ تدريس مجدد ـ مشاهده مجدد. هر دوره به تمرين يک مهارت کوچک , مانند مهارت در شروع و پايان درس , مهارت در پرسش هاي خاص , مهارت در مشارکت دادن دانش آموزان و تقويت يادگيري آنها اختصاص داشت . اکنون به الگوي اصلي استانفورد موارد گوناگون بسياري اضافه شده است. الگويي که در حال حاضر به کار برده مي شود عبارتست از : طرح ـ تدريس ـ مشاهده . برنامه آموزش خرد به وسيله گروه هاي 3 يا 4 نفري معلمان اجرا مي شود که با يک ناظر کار مي کنند . اين الگو از الگوي استانفورد بسيار اقتصادي تر است و اين امکان را به معلمان مي دهد که طرح درسشان را با هم بريزند , و اگر بخواهند موضوعات به هم پيوسته را تدريس کنند , طرز درس دادن همديگر را مشاهده کنند و درباره ي آن به بحث و گفتگو بپردازند. به اين ترتيب حذف تدريس مجدد , با يافته هاي بيشتري که در اين الگو بدست مي آيد جبران مي شود , ابتدا " اصول برنامه ريزي " در جلسات سخنراني ( تدريس شفاهي ) و در سمينارها ارائه مي شوند. سپس عملکرد به مهارت هاي خود تقسيم مي شود و سرانجام مهارت ها به نمايش گذاشته مي شوند و بدين ترتيب فرصت هاي عمل و اجرا در شرايط کنترل شده به وجود مي آيند. بازخورد که به صورت ضبط ويدئويي است به بخش هاي سرپرستي سپرده مي شود و در نشست هاي هدايت کننده , معلمان مي آموزند که چگونه نشانه هاي کليدي "کنش متقابل " خود را با دانش آموزان جستجو کنند. اين روش با استفاده از مقياس هاي درجه بندي شده ,فهرست هاي کنترل و تجزيه و تحليل کنش هاي متقابل تقويت مي شود . مجموع اين فعاليت ها توجه معلمان و ناظران را بر مهارت هايي که به اجرا گذاشته مي شود متمرکز مي سازد . طي مطالعاتي که در استانفورد براي مقايسه تدريس خرد با کارورزي درمدرسه صورت گرفته ارتباط قوي و محکمي بين آنها ديده مي شود . در واقع چنين به نظر مي رسد که اجراي آموزش خرد بهترين پيش آمادگي براي عملکرد در کلاس درس است . با اين حال منتقديني وجود دارند که به تدريس خرد و رويکرد هاي نظير آن با ديده شک و ترديد مي نگرند . ترس آنها اينست که مباده تدريس خرد , معلمان يکسان يا همانند , با لبخند ها و شيوه هاي استاندارد توليد کند . اين نگراني بيانگر اينست که آموزش خرد بيش از اندازه ثمربخش است . و ترس ديگر اينست که مبادا مهارت ها دروني نشوند و اين بيانگر اينست که تدريس خرد اصلا ثمر بخشي ندارد.
حقيقت اينست که تدريس خرد به , سرعت و توسعه ي کسب مهارت هاي تدريس , کمک مي کند و خطاهاي عمده ناشي از بي مهارتي يا کم مهارتي را حذف مي کند و حس اعتماد به خود را پرورش مي دهد , اما شخصيت را يک شبه تغيير نمي دهد و همه مشکلات تدريس را نيز حل نمي کند و معلم را به يک معلم با استعداد و سرآمد تبديل نمي کند , بلکه فقط يک معلم بهتر تحويل مي دهد. تاجايي ک ممکن است اجراي آموزش خرد را بايد گروه هاي 3 يا 4 نفري معلمان به عهده بگيرند , اين امر به افراد گروه امکان مي دهد در صورت تمايل با ديگر گروه هاي مربوط نيز همکاري کنند. در حالي که يک نفر مشغول تدريس مي شود , بقيه مي توانند با وسايل ضبط نوار ويدئويي (11) به مشاهده معلم و دانش آموزان بپردازند.هر يک از اعضاي گروه بايد به نوبت تدريس کنند. گفتگو ها در نشست هاي انتقادي بايددقيقا و بطور سازنده روي مهارت هايي متمرکز شوند که در تمرين مورد نظر بوده است . لازم نيست هر معلم , تمام برنامه هاي اجرايي ديگران را مشاهده کند , هر فرد مي تواند نوار ويدئويي تمام قسمت هاي اولين و آخرين اجراي خودس را در برنامه تدريس خرد ببيند . سپس به بحث هاي دوستانه درباره پيشرفت مهارت هاي خود بپردازند . هرگاه معلم , خود , مشاهده گر تدريس خويش باشد,نتايجي که بدست مي آورد عامل بالقوه اي براي تلاش در جهت بهبود خواهد شد .
مهارت هاي عرضه کردن درس شامل مهارت هاي شروع و پايان دادن به درس , توضيح مطالب بطور واضح , مختصر و مفيد براي جلب توجه دانش آموزان ضروري است زيرا جلب توجه دانش آموزان کار آساني نيست . معلم بايد به مهارت هاي گوش سپردن و خلاصه کردن درس توجه خاص مبذول دارد . براي تمرين برخي از مهارت هاي تدريس از ضبط ويدئويي و براي برخي ديگر از ضبط صوت استفاده مي شود . هيچ چيز مانند تدريس معلم همراه با ضبط ويدئويي نمي تواند کاملا جاي بحث هاي مختلف را در مورد مسائل مربوط به تدريس بگيرد .
تجهيزات لازم براي راه اندازي تدريس خرد
سازو برگ و تجهيزات مربوط به راه اندازي برنامه ي تدريس خرد عبارتند از : ميکروفون ـ دوربين ـ کليد اتصال (12) ـ دستگاه هاي ضبط ويدئويي از يک چهارم اينچ تا 2 اينچ ـ مانيتور (دستگاه ديدبان ) ـ تجهيزات جانبي و داير نمودن کارگاه .
نقش ناظر در تدريس خرد اينست که به معلم کمک کند تا کيفيت تدريسش را بهبود بخشد , بنابراين نقش وي در طول برنامه هاي آموزشي با باريک بيني همراه است و همواره تغيير مي کند. معمولا در اولين مراحل بايد نقش تشويق کننده و حمايت کننده داشته باشد .
خلاصه اينکه ضرورت دارد ناظر به تلاش هايي وراي انجام وظيفه صرف مبادرت ورزد.
استفاده از وسايل الکترونيکي (فنون لنزباز ) مي تواند جز مناسب ترين روش هاي مشاهده باشد . به اين دليل استفاده از وسايل الکترونيکي را فنون لنزباز مي نامند که آنها زواياي بسياري از تدريس را در نظر گرفته و ضبط مي کنند. فنون لنزباز براي معلماني که موضع دفاعي گرفته اند و يا هنوز آماده پذيرش اصلاح تدريس خود نيستند , نقطه ي آغاز خوبي است . اين معلمان پس از بازنگري تدريس خود ممکن است براي تدبر در تدريس و تدوين هدف هاي بهسازي خود آماده تر شوند (اچسون وگال ,1992).
کارول مي گويد : استفاده از تکنولوژي مثبت الکترونيکي در بهبود روش آموزش معلمان تاثير فراواني داشته است .
در استفاده از وسايل الکترونيکي چند مساله وجود دارد که بايد آنها را مدنظر قرار داد:
1ـ گاهي وجود وسايل الکترونيکي موجب پريشاني حواس معلمان و دانش آموزان مي شود که با يکي دو بار تمرين تازگي کار کمتر مي شود و معلم و دانش آموزان جلوي دوربين اعتماد به نفس خود را حفظ مي کنند(اليوا , 1993).
2 ـ تجربه نشان مي دهد که معلمان هنگامي که براي اولين بار نوار ويدئويي خود را مي بيند بيشتر تمايل به تمرکز بر وضع آراستگي ظاهر خود دارند.
3 ـ اضطراب عده اي از معلمان , هنگامي که براي اولين باز مي خواهند از آنان نوار ويدئويي تهيه کنند را مي توان با تمرين دادن به آنها براي تهيه نوار ويدئويي پيش از شروع ضبط ويدئويي در کلاس بر طرف ساخت.
4 ـ روش بهتر اينست که نوار ويدئويي تهيه شده در اختيار معلم قرار گيرد و نحوه پاک کردن آن به او آموخته شود . اين روش هر گونه ترس از اينکه نوار ويدئويي در دست افراد نامطمئن قرار گيرد را از بين مي برد ( اچسون وگال ,1992 ) .
نتيجه گيري
در تمام اين مقاله تاکيد اصلي بر مهارت هاي تدريس بود. تدريس خرد برنامه اي مفيد و کمک رسان است و حرکتي است به سوي يکي کردن موضوعات روان شناختي آموزش , فلسفه ي آموزش و مسايل عملي تدريس در قالب بينشي متعارف.
تربيت معلم وظيفه بسيار مهمي است که نبايد سرسري گرفته شود يا در لايه اي از مطالعات نظري آموزش و پرورش مخفي بماند .
آموزش خرد روشي است براي تمرين و انتقاد از مهارت هاي آموزش به صورت مشاهده مستقيم . پيام عمده ي آن اينست که با تاکيد بر اجزاي آموزش مانند مقدمه چيني , سوال کردن , استفاده از مثال و نتيجه گيري مي توان فرايند آموزش را تحليل کرد و آن را بهبود بخشيد .
با آموزش خرد در رفتارهاي تدريس , تغيير به وجود مي آيد , اما به وجود آوردن تغيير در رفتارهاي تدريس کافي نيست .مهارت هاي تدريس وقتي سودمند است که تغييرات مطلوب در يادگيري دانش آموزان و رفتارهاي آنان به وجود آورند.
برنامه هاي تدريس خرد همراه با ضبط ويدئويي مهارت هاي تدريس فرصتي است که معلمان تازه کار به دست مي آورند تا با ناظران و معلمان دلسوز و ياري رسان ملاقات کنند و پيرامون مسايل و مشکلات خود با آنها به بحث و گفتگو بنشينند.
گزارشان ويدئويي و صوتي از جمله عيني ترين فنون مشاهده هستند که به معلم امکان ديدن خود از دريچه نگاه شاگردان را مي دهند . امتياز ديگر اين گزارشات در وسعت تمرکز آنهاست . با آنها مي توان زمينه وسيعي از فعاليت هايي که معلمان و شاگردان انجام مي دهند را پوشاند.
پي نوشت ها
1.micro teaching
2.teaching skills
3.interaction
4. رووف , علي.
5.Mcknight
6.planning
7.performance
8.perception
9.Joyce & Weil
10.Allen & Ryan,1969
11.Video Tape Record (VTR)
12.mixer
منابع
1 ـ اچسون , کيت و گال , مرديت دامين (1374). نظارت و راهنمايي تعليماتي , کاربرد فنون کلينيکي در نظارت و راهنمايي معلمان و آموزش هاي ضمن خدمت و پيش از خدمت. ترجمه محمد رضا بهرنگي . تهران .کمال تربيت .
2 ـ اليوا , پيتر .اف(1379). نظارت و راهنمايي آموزش در مدارس امروز. ترجمه غلامرضا احمدي و سعيده شهابي . اصفهان.دانشگاه آزاداسلامي واحد خوراسگان.
3 ـ براون , جورج (1372).تدريس خرد . ترجمه علي رووف.تهران . مدرسه.
4ـ سليماني , نادر (1383). نظارت و راهنمايي آموزشي .تهران.سنجش.
5 ـ سيف , علي اکبر(1382) . اندازه گيري , سنجش و ارزشيابي آموزشي .تهران.آگاه.
6 ـ وايلز, جان و باندي , جوزف (1372). نظارت در مديريت . ترجمه محمد رضا بهرنگي .تهران .مترجم.
تنظيم : ثريا نيک نيا
http://noavaridarmodiriyat.blogfa.com/
0000000000000000000
_ارزیابی چیست و چه نقشی در تدریس معلم درکلاس دارد؟
_تقویت انگیزه های درسی دانش آموزان و نحوه تشویق و تنبیه در مدارس
_روشهای ایجاد انگیزه وترغیب دانش آموزان به تحصیل ودرس