معلم،کلاس،دانش آموز،مدرسه،پرسش کلاسی،تدریس،روش های کلاس داری،مقررات کلاسی،روش های پرسش کلاسی ،پرسش در پای تخته،کلمات کلیدیkeywords:

 zibaweb.com  زیبا وب ،سایت مفید برای معلمان ایرانی

نکاتی در مورد پرسش های کلاسی از دانش آموزان،

لطفا" نگویید : هيچ كس حق پرسش حین تدریس را ندارد!

دفاتر کمتر از 100 برگ  ، صفر خواهند گرفت!!

10 اصل برای معلمان در کلاس

1-احاطهء كامل معلم به موضوع درس خود – مهم ترين عامل موفقيت معلم اين كه به تمامي جوانب موضوع مورد تدريس خود بطور كامل مسلط ودر درس خود صاحب نظر باشد .در صورتي كه معلم اين شرط اساسي را دارا باشد  ميتوان اميدواربود كه تمامي نقا ئص  ديگررا برطرف نمايد و يك معلم نمونه گردد . اما در صورت فقدان يا نقصان اين شرط اساسي به هيچ وجه نمي توان كار تعليم را به سطح مطلوبي رسانيد.لازم به تذكر است كه مطالعه كتابها  ومجلات ومطالب مختلف مربوط به درس وكمك گرفتن از معلمين با تجربه اي كه همان درس را قبلاتدريس كرده اند مي تواند در اين زمينه بسيار موثر باشد.

2.طرح درس – يك طرح درس خوب و كامل ميتواند موجب تفهيم كامل اساسي مطالب هرموضوع درسي باشد .نكاتي كه بايستي در طرح درس مورد توجه قرار گيرند عبارتند از : بيان ساده وروان و قابل فهم بودن براي همه دانش اموزان  اجراي خوب معلم ( از نظر تن صدا و شوخيهاي ميان درس) روشن بودن مطالب مهمتر معين بودن مطالبي كه بايد حفظ شوند استفاده از مثالهاي ساده و داراي وجه شبه قوي با موضوع درس . طرح درس بايد طوري طراحي و اجراء شود كه كليه شاگردان مطالب اساسي را فرا گيرند و بتوانند انها را بازگو كنند.

3.ايجاد تمركز حواس در كلاس ­  چنانچه دانش اموزان در سر كلاس تمركز حواس نداشته باشند نتيجه مورد نظر از درس گرفته نخواهد شد و مطالب بطور گسيخته در ذهن انان جاي مي گيرد .راههاي ايجاد تمركز حواس بطورخلاصه عبارتند از:

·          جلوگيري از شلوغي كلاس وبه هم ريختگي كيف ها و كتابها

·          راه رفتن معلم در كلاس وگاهی وقت نشستن بين بچه ها

·          پرسيدن سئوالات كوتاه از شاگردان در وسط درس

·          ترغيب دانش اموزان به يادداشت برداشتن

·         تقسيم كردن نگاه بين كليه دانش اموزان

·         ناتمام گذاشتن افعال بعضي از جملات و تكميل انها توسط دانش اموزان.

4.اقناع همه جانبه دانش اموزان ­­­__ شاگردان بايد عملا بفهمندكه در روش علمي اثبات هر موضوع احتياج به دليل و رد ان محتاج مثال نقض مي باشد و معلم را اسوه كامل در بر خورد منطقي با نظرات وپرسشهاي علمي مختلف بيابند.علاوه بر آن معلم بايد بتواند به پرسشهاي دانش اموزان پاشخهاي قانع كننده بدهد.

مثال :براي انكه حكم به راستي يا نادرستي گزاره(( تمام اعداد اول فردند)) كنيم با يك مثال نقض نادرستي ان اشكار مي شود و مثال نقض منحصر به فرد در اين مورد آنست كه عدد 2 عدد اول است ولي فرد نيست و براي اثبات درستي يك حكم بايد اثبات كرد كه ان حكم همواره در كليه موارد صادق است مثلا :(در تمام مثلثهاي قائم الزاويه مجموع مربعات اضلاع برابر مربع وتر ميباشد واين مطلب در مورد تمام مثلثهايي كه يك زاويه قائمه دارند با حجت و استدلال قابل اثبات است .در مجموع نتيجه انكه اگر حكمي در مواردي چند صادق بود نمي توان نتيجه به درستي ان در تمام موارد گرفت .لذا اگر چه براي رد مطلبي تنها يك مثال نقض كافي است ولي براي اثبات درستي مطلب اوردن هزاران مثال نيز كافي نيست و اثبات درستي محتاج برهان منطقي مي باشد .

5. ايجاد تحرك وشورواشتياق بين دانش اموزان و جلب علاقه شديد انها به درس __ www.zibaweb.com

اين كار ابتدا با يك طرح درس عالي واجراي موفق ان شروع ميشود و انگاه با مطرح نمودن كاربردهاي درس عجايب مربوط به درس ( بعضي از درسها داراي مطالب قابل توجه وعجيبي هستند كه بيان انها ميتواند موجب بر انگيخته شدن حس كنجكاوي و شگفت زدگي و جلب علاقه دانش اموزان به درس بشود )مطرح نمودن پرسشهاي قابل توجه ودر اخربا دادن تحقيقات در موضوعات مختلف وارائه كنفرانسها و مقالاتي توسط دانش اموزان

ادامه مي يابد .(البته بايد توجه داشت كه در كلاس وقت زيادي به كنفرانس وسئوال وجواب و غيره نگذرد بايد از اتلاف وقت به هر صورتي جدا جلوگيري نمود ضمنا تكثير بعضي از مقالات خوب براي تمامي دانش اموزان (با درج نام تهيه كننده ان ) كار بسيار مفيدي است.

6.وادار كردن دانش اموزا ن به تفكر __ گاهي اوقات پاسخ ندادن به بعضي از سئوالات و بيان پاسخ به نحوي بسيار دقيق مي تواند موجب افزايش دقت دانش اموزان و ترغيب انان به تفكر و مداقه بيشتر در درس گردد و بدين ترتيب قوه ابتكار را در انان تقويت نمايد .

7.كنترل تكاليف ___ در اثر كنترل دقيق تكاليف معلم از ميزان علاقه مندي به درس دقت وسليقه در انجام كارها و حتي روحيات دانش اموز شناخت بسيار خوبي پيدا ميكند .  علاوه بر ان كنترل تكاليف موجب قوام يافتن كار تدريس و فهميدن اين مطلب مي شود كه ايا مطالب درس براي دانش اموزان خوب جا افتاده است يا نهْ  همچنين موجب ميشد دانش اموزان تكاليف را با دقت بيشتري انجام دهند . كلا كنترل تكاليف به سه طريق انجام ميگيرد:

...الف) كنترل اينكه همه دانش اموزان در كلاس دفترشان را اورده باشند __اين كار در تمامي جلسات درس بايد انجام شود و البته چون در حين قدم زدن معلم در كلاس وانجام شدن كارهاي عادي كلاس (مانند دادن درس ويا حل تمرين ويا پرسش از دانش اموزان )انجام ميشود لذا وقت خاصي صرف ان نمي شود .

...ب) كنترل دقيق تكليف جلسه گذشته __اين كار هر چند جلسه يك بار و بيشتر در مواقعي كه تكاليف مهمتري به شاگردان ميدهيم انجام مي پذيرد .در اين روش معلم تكاليف جلسه گذشته تمامي دانش اموزان را در سر كلاس ملاحظه ميكند .البته معلم معمولا فقط يكي از سئوالات ويا تمرين ها را كه از بقيه مهمتر است بعنوان شاخص در نظر ميگيرد و جواب انرا كنترل مي نمايد .انگاه بدون اينكه شاگردان بدانند كه او فقط همان يك سئوال را خوانده است نظر خود را راجع به كل تكليف بيان ميكند .يك نكته مهم ودر ظاهر بي اهميت در هنگام ديدن تكاليف  به اين روش جلوگيري از شلوغ شدن كلاس است .راه علاج اين موضوع اين است كه ابتدا براي اين زما ن بيكاري شاگردان كاري را در نظر بگيريم مثلا چند تمرين متناسب با زمان ديدن تكليف روي تخته بنويسيم وشاگردان شروع به حل ان بنمايند يا چند صفحه از متن درس را مشخص كنيم كه انرا بخوانند و هميشه اين احتمال وجود داشته باشد كه بعد از ديدن تكاليف از ان چند صفحه پرسش كلاسي به عمل ايد .يا كارهاي ديگري كه هر معلم ممكن است در نظر بگيرد .

...ج) كنترل كلي دفتر هر يك از دانش اموزا ن از نظر نظم زيبايي و صحيح بودن پاسخها ---- هر چند وقت يكبار بايد دفتر هاي عده اي از شاگردان را جمع اوري كرد و در خارج از كلاس انهارا ملاحظه نمود .هدف اصلي در اين نوع كنترل اين است كه معلم ببيند ايا پاسخهاي پرسشها و تمرينات مهم كه در كلاس قبلا تصحيح شده اند در دفترهاي شاگردان نيز تصحيح و تكميل شده اند يا نه   واين كار بسيار مهم است  چرا كه دانش اموزان براي درس خواندن احتياج به يك منبع مطالعه كامل و صحيح دارند واين منبع چيزي جز دفتر انها نيست .معلم بايد در ابتداي سال بر روي اين مطلب بسيار مهم يعني تصحيح و تكميل دفتر در كلاس بسيار تا كيد كند .پس از كنترل دفتر بي مناسبت نيست كه با نوشتن يكي دو جمله در دفتر هر دانش اموز وضعيت كلي دفتر را براي او تشريح كنيم .اين جملات بديل اين كه به طور كتبي در دفتر نوشته مي شوند لازمست كه هرگز توهين اميز و...نباشند و چنانچه تذكر شديد اللحني لازمست ميتوان به صورت شفاهي دانش اموز را خواست وبا او صحبت نمود .

پس از كنترل دفاتر (به هر كدام از طريق كه ذكر شد)بايد بع نوعي ارزشيابي همراه با تشويق ويا مواخذه انجام شود تا كنترل ((نمود ))پيدا كند .البته روشهاي هر معلمي در اين موارد اختصاص به خودش دارد امايكياز روشهاي تجربه شده در مورد دانش اموزاني كه دفتر همراه ندارند يا تكليف خود راننوشته اند ويا به هر نحوه ديگري در كارشان نقضي مشاهده ميشود شيوه سئوالات جبراني است بدين ترتيب كه معلم از دانش اموز مي خواهد كه تعداد معيني سئوالات ويا تمرينات ازيك قسمت مشخص درس طرح كند وانگاه پاسخ انها را بنويسد وبه معلم بدهد .از مزاياياين روش اين است كه از معلم وقت زيادي نمي گيرد ودر عين حال براي دانش اموزان بسيار مفيد است در ضمن جنبه بيكاري ندارد و شخصيت انها را هم خرد نمي كند . براي اينكه سطح سئوالات جبراني پايين نباشد معلم مي تواند پس از مطالعه سئوالات تعيين كند كه مثلا سه تاي انها خوبست ويكي دو تايش خوب نيست وبايد دو سئوال ديگر طرح كني وبياوري .يك نكته قابل ذكر اين است كه حتما بايد اسامي شاگرداني را كه بايد سئوال جبراني بدهند وتعداد سئوالات تعيين شده انها را در ليست ياد داشت نمود كه بعدا فراموش نشود!

8__ وضع نكردن مقررات دست وپاگير تا جايي كه به اساس تدريس و تفهيم درس لطمه نميزند ______ مانند سئوال نكردن در ميان درس (يعني اينكه به شاگردان تكليف كنيم كه هيچ كس حق پرسش ميان درس را ندارد ) چگونه تكليف نوشتن ، چگونه تزيين نمودن دفتر ، چگونه يادداشت برداشتن در سر كلاس  ، چند برگ بودن دفتر واز همه مهمتر تحميل نمودن جملات راه حلها و مثالهاي كليشه اي واز پيش تعين شده به دانش اموزان كه هر نوع اوري وابتكار را از بين ميبرد .(البته مقررات ذكر شده در فوق كلي نيست ودر هر درس نظر خود معلمين نافذ ميباشد )

9—پرسشهاي كلاسي --- پرسشهاي عمومي كلاسي كه از مطالب درسي جلسه قبل ويا حداكثر دو جلسه قبل گرفته ميشوند در اموزش درس به شاگردان واشنا نمودن انها با نوع سئوالات امتحاني بسيار موثر است واضطراب انها از امتحان را نيز كاهش ميدهد .

در اينجا فقط به ذكر چند نكته در مورد پرسشهاي كلاسي بسنده ميكنيم :

الف ) بهتر است زمان پرسش كوتاه باشد .

ب) شاگردان از قبل خبر داشته باشند كه پرسش كلاسي دارند  

ج) يا اسان باشد يا متوسط (هر گز سخت نباشد )

د) بيشتر پرسشها از مطالبي باشد كه مرتبط باكتاب است .

ة ) حجم درسي كه پرسش از ان به عمل مي ايد كم باشد

و) تعداد سئوالات هر پرسش كم وتعداد كلي پرسشهاي كلاسي زياد باشد .

ز) پرسش حتما در ابتداي ساعت درس بعمل ايد (تا اضطراب ناشي از ان تمام شود 

ح) اگر ممکن است پاسخ های غلطتوسط خود دانش اموزان تصحيح(منظور پاسخ درست دادهشود تا حواس همه جمع شود)

ط) حتما به نحوي درنمرات اصلي تا ثير داده شود (لاز م است كه از اين مطلب دانش اموزان مطلع باشند )

10___امتحانات رسمي ___امتحان براي تعيين ميزان كوشش دانش اموزان و همچنين براي تعيين ميزا ن موفقيت معلم در تفهيم مطالب درسي برگزارمي  شود .يك امتحان خوب ميتواند مقدار بسيار زيادي از بار اموزش را نيز به دوش بكشد .

در نظر گرفتن نكات زير در امتحانات بسيار موثر خواهد بود :

الف) مدت زماني را كه معلم ميخواهد براي رفع اشكال پس از امتحان اختصاص دهد بهتر است صرف طراحي يك امتحان دقيق وبي اشكال كند

ب) سئو الات روشن و واضح باش دوابهامي نداشته باشد  يعني دانش اموز دقيقا بداند كه از او چه خواسته ايم تا دچار سر درگمي و اضطراب در جلسه امتحان نشود .

ج) توزيع سئوالات بين تمامي قسمتهاي درس متعادل باشد واز قسمتهاي مهم سئوالات بيشتري بيايد . در ضمن حجم درسي كه از ان امتحان ميگيريم كاملا براي شاگردان روشن باشد .

 د) از سئوالات خود دانش اموزان نيز در امتحان با ذكر نام انها استفاده شود(از سئو الات جبراني ويا سئوالات جالبي كه سر كلاس مطرح مي شوند )

ح) تعدادسئوالات امتحان كم وبارم هر يك زياد نباشد .

و) سئوالات به ترتيب از ساده به سخت نوشته شوند تا شاگردان روحيه خود را نبازند .

ز) تعداد سئوالات متناسب با وقت باشد .امتحان نه كوتاه برگزار شود و نه خيلي طولاني .

 خ) حضور معلم در سر جلسه امتحان موجب دلگرمي دانش اموزان و گاهي اوقات موجب جلوگيري از اشتباه در فهم بعضي از سئوالات ويا اشكالات احتمالي ورقه مي شود .

ط) تصحيح دقيق وسريع ورقه ها در نتيجه كار معلم بسيار موثر است وبايد ورقه ها طوري تصحيح شوند كه شاگردان حق اشكال گرفتن به ورقه را نداشته باشند چون اين كار مضرات زيادي دارد .ضمنا بهتر است كه معلم ورقه ها را شخصا تصحيح نمايد چون در اين صورت شناخت بسيار خوبي از سطح علمي دانش اموزا ن و نوانا ييهاي فردي انها به دست خواهد اورد .مثلا ميزان دقت  توانايي در جمله سازي و رساندن مطالب  ميزان هوش واستعداد وابتكار و كلا نقاط ضعف وقوت تك تك دانش اموزان براي معلم روشن خواهد شد .

ي) بايد امتحانات متوالي طوري طراحي شوند كه شاگردان هميشه بين حالت خوف ورجائ باقي بمانند .اين كار با گرفتن امتحانهاي بسيار ساده و مشكل ومتناوب امكان پذير است .البته پرسشهاي كلاسي هم ميتوانند در اين زمينه كمك شاياني بنمايند

ك) بعضي از عوارض طرح بد سئوالات ويا بد تصحيح شدن اوراق امتحاني به طور خلا صه از اين قرار است :  شلوغي بعدي كلاسها  اعتراض وتجري شاگردان اتلاف وقت براي پاسخگويي  به اشكالات سلب اعتماد شاگردان از معلم وبد بيني انها نسبت به او بدبيني و احساس تنفر نسبت به درس احساس حق به جانب بودن وتضييع حق و از همه ممهمتر خرابي امتحان كه عمومي شد حرمت نمره كم از بين ميرود . بعد از امتحان و تصحيح اوراق بايستي بررسي دقيق انجام شود وثمره كار مشخص گردد .مثلا چنانچه در قسمتهايي از درس بيشتر دانش اموزان ضعيف هستند ان قسمت دوباره تكرار شود . در ضمن بايد توجه داشت كه نمه هاي امتحاني همان طور كه نمايش دهنده چگونگي كاردانش اموزان است نشان دهنده كيفيت كار معلمين نيز مي باشد .http://www.orvah.com/