ارزشیابی مستمر،امتحان،تحقیق کامل،شیوه های ارزشیابی،معلم،دانش آموز،کلاس،مدرسه،دوره راهنمایی،مدرسه ابتدایی،پرسش ها،مقاله کامل ارزشیابی،پژوهش در مورد ارزشیابی مستمر،ارزشيابي تشخيصي، تكويني يا مستمر و پاياني (تراكمي)،کلمات کلیدیkeywords:
zibaweb.com زیبا وب ،سایت مفید برای معلمان ایرانی
بررسي شيوههاي ارزشيابي مستمر در دورههاي ابتدايي و راهنمايي
نتيجه مداري چيزي است كه ذهن و انديشه تربيتي ما را در مدارس شكل ميدهد. به همين دليل ارزشيابيهاي پيشرفت تحصيلي بر نتيجهي نهايي يادگيري متمركز شده و امتحانات پاياني نقش اصلي را ايفا ميكنند و پايه قضاوت در مورد آن چيزي قرار ميگيرند كه دانشآموزان به آن دست يافتهاند. در اين نوع ارزشيابيها دانستهها تنها چيزي هستند كه مورد سنجش قرار ميگيرند و چگونه دانستن، توانستن و عملكردن در جريان آن محو و ناپيدا ميشود. آييننامه امتحانات دونوبتي با پيشبيني سهم براي فرايند يادگيري در ارزش گذاري به جريان رشد دانشآموزان رويكردي را بوجود آورده است كه از طريق آن ميتوان هويت فردي دانشآموزان را مورد توجه جدي قرار داد. توجه به فعاليتهاي مستمر دانشآموزان در قالب سنجش عملكرد و نحوه كوشيدن دانشآموزان ضمن آشكار كردن سرمايه منحصر به فرد فطري هر كدام از آنها امكان توليد دانش و نوآوري و خلاقيت را فراهم ميكند. فرايندها و فرآوردههاي يادگيري غير شناختي دانشآموزان با روشهاي معمول سنجش يادگيري قابل اندازهگيري نيستند. بنابراين معلمان بايد اين مسئله را مورد توجه قرار داده و راههاي جديدي را برگزينند (دانش پژوه، 1380)
ارزشيابي مستمر مفهومي است كه مقامات عالي تصميمگيرنده در آموزش و پرورش پس از سالها بحث و تبادل نظر در رشته هاي تخصصي براي اهميت دادن به چرخهي (تدريس- يادگيري- ارزشيابي) و به عبارتي اعتلاي سطح كيفي آموزش و يادگيري به وجود آوردهاند. مسوولان آموزش و پرورش در نتيجه بحث و تبادل نظر به اين توافق رسيدند كه با كاهش يك نوبت از امتحانات پاياني فرصتهاي آموزشي بيشتر به معلمان داده خواهد شد تا همزمان با اجراي ارزشيابيهاي مستمر سطح كيفي تدريس و يادگيري را افزايش دهند. از نظر نتايج مثبت حاصل از اجراي طرح دو نوبتي شدن امتحانات و درج ماده و تبصرههايي براي ارزشيابي مستمر در آييننامه امتحانات دوره ابتدايي و راهنمايي اين مفهوم را بيش از پيش تقويت و گسترش داده است (خوش خلق، 1381).www.zibaweb.com
بيان مسئله:
«ارزشيابي مستمر فرايندي است براي نظارت بر پيشرفت دانشآموزان در خلال يك دوره زماني و نتايج آن ميتواند نشان دهد كه دانشآموزان تا چه حد به هدفهاي آموزش دست يافتهاند (خويينژاد، 1372، ص42).
اين ارزشيابي اولين بار توسط اسكريون[4](1967) به كار رفت و بلوم[5] آن را در يادگيري آموزشگاهي گسترش داد. پاپهام[6](1975) معتقد است كه ارزشيابي مستمر وسيلهاي است براي آگاهي يافتن از ميزان و نحوه يادگيري دانشآموزان، تعيين نقاط ضعف و قوت فراگيران و نيز تشخيص مشكلات الگوها و شيوههاي تدريس معلم كه در رابطه با هدفهاي آموزشي به كار رفته است. اين نوع ارزشيابي در طول فعاليت آموزشي معلم كه فرايند ياددهي و يادگيري در حال اجرا ميباشد در تمام مراحل ميتواند ميزان ميل به هدفهاي رفتاري را نشان دهد. ارزشيابي مستمر را بايد فرآيند محور و بازخوردگرا دانست و اطلاعات حاصل از آن در صورتي كه به صورت دقيق مورد بررسي قرار گيرد، در رفع مشكلات آموزشي بسيار مناسب است.
مأموريت اصلي نظامهاي تعليم و تربيت، ايجاد، هدايت و غنابخشي به فرايندهاي يادگيري و موفقيت در انجام اين مأموريت خطير ميباشد. اطلاعات مربوط به فرايندهاي يادگيري، اساسيتر از نتايج يادگيري است. ارزشيابي بخشي از فرايند آموزش و پرورش است كه بر اساس آن اطلاعات لازم در مورد يادگيري يا آموختههاي دانشآموزان، جمعآوري و تجزيه و تحليل ميشود (بهرام، 1382).
ارزشيابي ميتواند بر اساس دورويكرد متفاوت انجام شود. پرسشهاي اين ارزشيابي خدشه ناپذير است
الف: ارزشيابي بارويكردنتيجه مدار : اين نوع سنجش برآزمونهاي جزئي نگر متكي است و طي آن دانشآموز با يك دسته پرسشهاي مجرد و اكثرا ناملموس سنجيده ميشود. نشآموزان تعامل كند و يا دانشآموزان پرسش را تجزيه و تحليل كنند. ويژگي اصلي ارزشيابيهاي نتيجه مدار اين است كه منحصرا به سنجش دانشآموز متوسل ميشوند و به دانشآموزان فرصت خود ارزشيابي و دريافت بازخوردهاي مؤثر از معلم داده نميشود. اين آزمونها معمولا در پايان يك دوره آموزشي انجام ميشود. (ولف و همكاران، 1991، ترجمه رستگار، 1382).
ب: ارزشيابي با رويكردفرايند مدار : خصلت عمده اين نوع ارزشيابي در پويايي و گستردگي آن است و از معلم انتظار اقداماتي فراتر از آزمونهاي نتيجه مدار را دارد. مشخصه اصلي ارزشيابي پويا و رشد دهنده اين است كه به معلم اطلاعات معتبري ميدهد تا بر اساس آن اطلاعات بتوانند مرحلهي بعدي تدريس خود را طراحيكند. اين ارزشيابي بخشي از فرايند آموزش تلقي مي شود. به اين معنا كه ارزشيابي در جريان آموزش جاري است و معلم به طور مرتب با آن در گيراست. در فرايند چنين ارزشيابي دانشآموزان نقش اساسي دارند، چون آنان هستند كه درمركز يادگيري قرار دارند و نقش اصلي را در پرورش يا اصلاح يك آموخته ايفا ميكند. هرچه دانشآموزان بيشتر در فرايند آموزش سهيم شوند، بهتر و بيشتر ميتوانند آموختههاي خود را در ابعاد مختلف گسترش دهند يا بهبود بخشند، به عبارتي شيوهي آموختن را بهتر ياد ميگيرند (رستگار، 1383). در اين تحقيق ارزشيابي با رويكرد فرايند مدار (مستمر) مورد بررسي قرار ميگيرد.
ارزشيابي شامل چهار مرحله: آمادگي، سنجش، ارزشيابي و انعكاس است كه رابطه بسيار معنيداري در اين مراحل وجود دارد.
در فرايند ياددهي- يادگيري از سه نوع ارزشيابي استفاده ميشود:
ارزشيابي تشخيصي، تكويني يا مستمر و پاياني (تراكمي) (پاشاشريفي، 1380). بخش ارزشمند اين فرايند، ارزشيابي مستمر است كه در طول دوره آموزش تداوم مييابد كه هم بر فرايند يادگيري و هم بر بازده و فرآوردههاي آن تأكيد دارد. باز خورد حاصل از ارزشيابي مستمر، به فراگيران فرصت ميدهد تا از ميزان آگاهي خود آگاه شوند و نتايج آن به گونهاي است كه نشان ميدهد هدفهاي آموزشي تا چه اندازهاي تحقق يافته است و اين امكان را به معلم ميدهد تا با انطباق برنامه و روشهاي آموزشي با سطح يادگيري و نيازهاي فراگيران، چه تصميمي را اتخاذ نمايد (بهرام، 1382).
نتايج تحقق بهادراني (1382) با عنوان چگونگي استفاده از ارزشيابي مستمر و فعاليتهاي خارج از كلاس در پرورش خلاقيت دانشآموزان نشان ميدهد فعاليت خارج از كلاس ميتواند به تقويت مهارتهاي گوشكردن، فنبيان، ايفاي نقش، ابراز وجود، همكاري، آزاد انديشي دانشآموزان كمك كند.
بر اساس يافتههاي تحقيق شاهزماني (1380) با عنوان بررسي نحوه ارزشيابي مستمر نظام سالي واحدي دوره متوسطه استان اصفهان، دبيران در دروس رياضي، شيمي و اجتماعي در ارزشيابيهاي تكويني بطور وفور از آزمونهاي كتبي و پرسشهاي شفاهي، مشاهده رفتار دانشآموزان و چگونگي انجام تكاليف استفاده نمودهاند.
نتايج تحقيق مرداني (1374) با عنوان تأثير آزمونهاي مكرر ماهانه در پيشرفت تحصيلي دانشآموزان سال اول دبيرستانهاي دخترانه نمونه مردمي و مقايسهي آن با دبيرستانهاي عادي شهر اصفهان نشان ميدهد آزمونهاي مكرر ماهانه بر پيشرفت تحصيلي بطور مؤثر تأثير داشته است.
در مطالعهاي كه توسط حيدري (1375) به عنوان تأثير ارزشيابي تكويني بر افزايش پيشرفت تحصيلي دانشآموزان سال اول نظام جديد صورت گرفته است نشان داده شده در صورتي كه ارزشيابي تكويني همراه با بازخورد باشد ميزان يادگيري افزايش يافته و با آن همبستگي مستقيم دارد.
استيگليز[7] (1989) نيز در مطالعه خود نشان داد كه در تمام پايههاي تحصيلي دبيران در ارزشيابيهاي مستمر از سؤالاتي كه در حيطه شناختي در سطح دانش و فهم ميباشد بيش از سطوح ديگر استفاده كردهاند و از آزمونهاي كتبي و شفاهي به عنوان شيوههاي رايج در ارزشيابيهاي مستمر بهرهگرفتهاند. در اجراي ارزشيابيهاي مستمر معلمان كمتر از روشهاي نمايشي، اجراي نقش، فعاليتهاي گروهي و بحث و تبادل نظر و طراحي پرسشها توسط دانشآموزان استفاده نموده و مشاركت و فعاليت دانشآموزان در امر ارزشيابي مستمر كم است. همچنين معلمان از وسايل كمك آموزشي، ابزار، وسايل آزمايشگاه، مجلات و كتب علمي و گردشهاي علمي در ارزشيابي مستمر كمتر استفاده كردهاند
امروزه اعتقاد بر اين است كه آموزش و ارزشيابي دو فرايند در هم تنيدهاند. سنجش و ارزشيابي معتبر، دانشآموز را بر ميانگيزد تا بياموزد كه چگونه ياد بگيرد. در چنين رويكردي يادگيرنده، تبديل به فردي فعال، ريسكپذير و محقق ميشود كه به طور دائم از تدريس بهره ميگيرد. به بيان ديگر، توالي آموزش- ارزشيابي- آموزش مرتب تكرار ميشود و در اين فرايند شايستگي فرد رشد ميكند و اعتماد به نفس او افزايش مييابد و فراگير به خوبي ياد ميگيرد كه چگونه آموختهها را در وضعيتهاي دشوار و ناآشنا به كارگيرد. اين امر توان تصميمگيري و تشخيص وضعيت را در فرد رشد ميدهد و اين هدف آموزش است. ارزشيابي جزء لاينفك چنين آموزشي به شمار ميرود و در جايگاه واقعي خود، يعني در خدمت آموزش قرار ميگيرد. در اين صورت است كه ارزشيابي پويا و رشددهنده ميشود، به طوري كه همواره در فرايند آموزش جاري است و اين معناي ارزشيابي رشددهنده، پويا و مستمر است (رستگار، 1382)
حال با تغييرات ايجاد شده در نظام آموزشي دوره عمومي و بر اساس مصوبه شوراي عالي آموزش و پرورش كه مقرر شد از سال تحصيلي 81-80 امتحانات پاياني (تراكمي) كليه مدارس ابتدايي و راهنمايي به جاي سه نوبت در دو نوبت برگزار شود، آيا ارزشيابي مستمر آنطور كه مورد نظر برنامهريزان و سياستگذاران آموزشي بوده است، اجرا ميگردد و زمينههاي تعمق دريادگيري و فراگيري مؤثر و مفيد را فراهم ساخته است؟ آيا با تغييرات نظام آموزشي نگرش دبيران و آموزگاران نسبت به ارزشيابي تغيير يافته است؟ دبيران و آموزگاران تا چه اندازه تلاش نمودهاند در ارزشيابي مستمر از شيوهها، وسايل وابزارهايي استفاده نمايند كه يادگيري را تسهيل نموده و زمينههاي خلاقيت، نوآوري و ابتكار را فراهم آورد؟
بنابراين با توجه به اهميت موضوع، سوال اساسي اين است كه معلمان دورههاي ابتدايي و راهنمايي در ارزشيابي مستمر از چه شيوههايي استفاده ميكنند؟ به عبارت ديگر در اين تحقيق شش تكنيك شيوههاي ارزشيابي مستمر : روش فهرست مشاهده رفتار، روش پروژه، روش ارزشيابي پوشهاي، روش آزمونهاي عملكردي، روش خودسنجي، ارزشيابي توسط همكلاسان، بعنوان متغير مورد بررسي قرار ميگيرد. www.zibaweb.com
اهميت و ضرورت پژوهش:
ضرورت بررسي چگونگي ارزشيابي آموزشي در دو نكته نهفته است: نخست آنكه بايد تعيين كنيم كه ارزشيابي از فعاليتها، تا چه ميزان زمينه حركت اعتلايي را فراهم ساخته است. اين امر در توسعه، بهبود و اصلاح روشها و ابزارها بسيار مؤثر ميباشد و نحوه تصميمگيري در جهت ارتقا يا اضمحلال شيوهها را در فرايند ارزشيابي آشكار ميكند و دوم آنكه در نظام آموزشي دوره عمومي شيوههاي جديد ارزشيابي خصوصا ارزشيابي مستمر به عنوان راهبردي براي مرتفع ساختن نارسائيهاي آموزشي مطرح گرديده و موفقيت اين دوره تا حدود به زيادي به اجراي صحيح ارزشيابي مستمر وابسته است. لذا ضروري است مشكلات و معضلات ارزشيابي آموزشي در اين دوره شناخته شود و در جهت رفع آن قدمهاي مؤثري برداشته شود تا اهداف برنامهريزان آموزشي در مورد كاهش ارزشيابيهاي تراكمي و پاياني و افزايش ارزشيابيهاي مستمر تحقق يابد(شاهزماني، 1380).
با انجام اين تحقيق كارشناسان آموزش و پرورش سازمان، مديريت آموزش و پرورش شهرضا، معلمان راهنما و مديران مدارس با روشهاي ارزشيابي مستمر كه در مدارس انجام ميگيرد آشنا و در صورت نياز تصميمهاي مناسب آموزشي را اتخاذ ميكنند. معلمان نيز از ميزان كاربرد اين روشها مطلع ميشوند. كارشناسان آموزش نيروي انساني در صورت لزوم كلاسهاي ويژه براي آموزگاران و دبيران تدارك خواهند ديد
عناوين پژوهشهاي انجام شده:
- بهادراني، فرزانه(1382). چگونگي استفاده از ارزشيابي مستمر و فعاليتهاي خارج از كلاس در پرورش خلاقيت دانشآموزان، شوراي تحقيقات سازمان آموزش و پرورش استان اصفهان
- حيدري، شعبان(1375). تأثير ارزشيابي مستمر بر افزايش پيشرفت تحصيلي دانشآموزان سال اول دبيرستانهاي نظام جديد، رساله كارشناسي ارشد، دانشگاه علامه طباطبايي
- شاهزماني، محمد (1380). بررسي نحوه ارزشيابيهاي مستمر نظام سالي واحدي دوره متوسطه استان اصفهان در سال تحصيلي 80-79، شوراي تحقيقات سازمان آموزش و پرورش استان اصفهان
اهداف پژوهش:
اهداف جزئي:
1. بررسي ميزان استفاده معلمان دورههاي ابتدايي و راهنمايي از روش فهرست مشاهده رفتار.
2. بررسي ميزان استفاده معلمان دورههاي ابتدايي و راهنمايي از روش پروژه.
3. بررسي ميزان استفاده معلمان دورههاي ابتدايي و راهنمايي از روش ارزشيابي پوشهاي.
4. بررسي ميزان استفاده معلمان دورههاي ابتدايي و راهنمايي از روش آزمونهاي عملكردي.
5. بررسي ميزان استفاده معلمان دورههاي ابتدايي و راهنمايي از روش خودسنجي.
6. بررسي ميزان استفاده معلمان دورههاي ابتدايي و راهنمايي از روش ارزشيابي توسط همكلاسان.
7. بررسي ميزان استفاده معلمان دورههاي ابتدايي و راهنمايي از شيوههاي ارزشيابي مستمر با توجه به متغيرهاي دوره (ابتدايي-راهنمايي)، مدرك تحصيلي ، جنسيت ، سنوات خدمت و پايه (پايه صرفاً در دوره ابتدايي).
سوالهاي پژوهش:
روشهاي ارزشيابي مستمر در اين تحقيق به عنوان متغير در نظر گرفته شده است و محقق با توجه به اهميت موضوع، بكارگيري اين روشها را در قالب تكنيكهاي روش فهرست مشاهده رفتار[8]- روش پروژه[9]- روش ارزشيابي پوشهاي[10]- روش آزمونهاي عملكردي[11]- روش خودسنجي[12]، ارزشيابي توسط همكلاسان مورد بررسي قرار ميدهد.
تعريف اصـطلاحات
اندازهگيري[13]: فرايندي كه تعيين ميكند يك شخص يا يك شيء چه مقدار از يك صفت يا ويژگي برخوردار است (موسوي، 1383، ص10).
آزمون:[14] معموليترين وسيله اندازهگيري ويژگيها يا صفات رواني را آزمون گويند (سيف، 1376، ص28).
آزمودن:[15] عمل اندازهگيري يكي از ويژگيهاي رواني يا ترتيبي يك فرد يا گروهي از افراد را آزمودن گويند (سيف، 1376، ص30).
سنجش[16]: جمعآوري اطلاعات و يافتهها بدون هيچگونه قضاوتي ميباشد (حشمتي و همكاران، 1384). به عبارت ديگر سنجش به مجموعه كاملي از اطلاعات كه توسط معلمان درباره دانشآموزان جمعآوري و دستهبندي ميشوند، اشاره دارد (سيف، 1376، ص31).
ارزشيابي[17]: يك فرايند نظام يافته براي جمعآوري، تحليل و تفسير اطلاعات است تا تعيين شود كه آيا هدفهاي مورد نظر تحقق يافتهاند يا در حال تحقق يافتن هستند و به چه ميزاني (گي[18]، 1991).
ارزشيابي مستمر[19]: ارزشيابي در جهت رشد و ارتقاي دانشآموزان است كه به معلم اطلاعات مستند و معتبري ميدهد كه بر اساس آن اطلاعات بتواند مرحله بعدي تدريس خود را طراحي كند (رستگار، 1382)
فهرست مشاهدات: روشي است كه از طريق آن معلم ميتواند در مورد حدود آموختههاي دانشآموزان در حيطههاي مختلف مهارتي، نگرشي و دانشي قضاوت كند. اين يادداشتها به معلم امكان ميدهد تا در برنامه تدريس خود ميزان حصول به هدفهاي آموزشي را تعقيب و كنترل كند و دريابد كه هر دانشآموز تا چه اندازه به هدفهاي مورد نظر رسيده است (رستگار، 1382، ص38).
پروژه: به فعاليتهايي گفته ميشود كه بر اساس هدفهاي برنامه درسي طراحي ميشود و دانشآموزان به طور انفرادي يا گروهي آن را انجام ميدهند (رستگار، 1382).
پوشه كارنما: مجموعهي قطعاتي از كارهاي دانش آموز است كه با تركيب آنها ميتوان تصوير كامل و روشنتري از دانشآموز به عنوان يك يادگيرنده به نمايش گذاشت. پوشه ميتواند شامل فهرستهاي ارزشيابي معلم، گزارش كارهاي دانشآموز، يادداشتهاي معلم، گزارشهاي گردش علمي، كارهاي عملي و پروژههاي دانشآموز باشد.
آزمون عملكردي: آزمون عملكردي، آزمون بسيار معتبري است كه تأكيد بر فرايندهاي يادگيري فراگير در سطوح مختلف تحصيلي دارد. بر اساس توجه و استفاده از اصول روانشناسي شناختي در كلاس درس و نياز به پرورش فرايندهاي عالي فكري و مهارتهاي تفكر انتقادي از اين آزمون استفاده ميكنند (ثرندايك، 1991).
معلمان دوره عمومي (ابتدايي و راهنمايي) در ارزشيابيهاي مستمر به چه ميزان:
1. از روش فهرست مشاهده رفتار استفاده ميكنند؟
2. از روش پروژه استفاده ميكنند؟
3. از روش ارزشيابي پوشهاي استفاده ميكنند؟
4. از روش آزمونهاي علملكردي استفاده ميكنند؟
5. از روش خودسنجي استفاده ميكنند؟
6. از روش ارزشيابي توسط همكلاسان استفاده ميكنند؟
7. آيا بين استفاده معلمان از روشهاي ارزشيابي مستمر از نظر دوره تحصيلي، مدرك تحصيلي ،جنسيت ، سنوات خدمت و پايه(پايه صرفاً در دوره ابتدايي) تفاوت وجود دارد؟
ابزار هاي اندازه گيــري
در اين پژوهش جهت جمع آوري اطلاعات از مشاهده مستقيم و مصاحبه استفاده مي گردد. به عبارت ديگر جهت بررسي شيوههاي ارزشيابي مستمر كه توسط معلمان انجام مي گيرد از مشاهده و مصاحبه استفاده مي شود. در دوره عمومي جهت بررسي ميزان استفاده معلمان از روشهاي ارزشيابي مستمر (فهرست مشاهده رفتار ـ روش پروژه ـ روش ارزشيابي پوشه اي ـ آزمونهاي عملكردي ـ روش خود سنجي ـ ارزشيابي توسط همكلاسان) از روش مشاهده كلاس درس و تكميل چك ليست مربوطه استفاده مي گردد. اين مشاهده در سه نوبت و توسط معلمان راهنما انجام ميگيرد از معلمان نمونه آماري نيز مصاحبه نيمه هدايت شده به بعمل مي آيد.
سوالات چك ليست و مصاحبه در رابطه با موارد عيني استفاده از روشهاي ارزشيابي مستمر در كلاس درس مي باشد . جهت اين كه سوالات داراي روايي باشد، ابتدا متون تخصصي را مطالعه و سپس نظرات كارشناسان را جويا شده، در اين تخقيق چون سوالات چك ليست معرف شيوههاي ارزشيابي مستمر در دورههاي ابتدايي و راهنمايي مي باشد و محقق قصد اندازه گيري آن ها را دارد چك ليست داراي روايي محتوايي مي باشد. سوالات مصاحبه بصورت نيمه هدابت شده تنظيم ميگردد.سؤالات پرسشنامه، مصاحبه و چك ليست به تأييد متخصصان خواهد رسيد. www.zibaweb.com
[1] -Evaluation
[2] -Value
[3] -Value Judgement
۴Scriven
۵ Bloom
۶Popham
۷Stigglis
۸Behavioral observation
۹Project
۱۰ortfolio
۱۱erfromance Testing
۱۲elf- Evaluation
[13] -Measurement
[14] -Test
[15] -Testing
۱۶Assessment
۱۷Evaluation
۱۸Gay
۱۹Formative
http://danayan.blogfa.com/post-28.aspx
این تحقیق در : شهرستان شهرضا در سال تحصيلي 85-۱۳۸۴ اجرا شده است.
*****************************************